آیا دلایل ایجاد کیست و تومورهای دهان را می دانید؟

کیست دهان چیست؟

کیست های دهان بافت هایی حفره ای شکل هستند که دارای مایع می باشند. در بیشتر مواقع مایع درون کیست ها استریل است، اما امکان این که کیست ها پر از چرک باشند و آلودگی وجود داشته باشد وجود دارد. اکثر کیست ها به صورت رشد غیر طبیعی در داخل دهان وجود دارند و کیست های دهان می توانند هر کدام از بافت های دهان را تحت تاثیر خود قرار دهند. برای حل این مشکل، راه های درمانی بسیار زیادی وجود دارد اما این که صحیح ترین راه درمانی انتخاب شود بسیار مهم است.

انواع کیست های دهان

1- کیست پری آپیکال: این نوع کیست که با نام کیست رادیکولار نیز شناخته می شود در نوک ریشه دندان ها به عنوان یک عارضه جانبی ایجاد می شود که این عارضه ناشی از عفونتی است که درمان نشده است.

2- موکوسل: این کیست در بافتی نرم مانند لب، گونه و زبان ایجاد می شود و بر اثر تحریک ها، ضربه هایی که در این نوع بافت ایجاد می شود تشکیل می شوند. این کیست برخلاف باقی کیست ها به خودی خود بهبود پیدا می کند.

3- کیست دنتی ژروس: این نوع کیست بر روی تاج دندان و یا در نزدیکی تاج دندان عقل نهفته ایجاد می شود و در برخی مواقع کیست دندان عقل به سرطان دهان مرتبط می شود.

4- کیست ادنتوژنیک: این کیست ها اصولا با دلایل مختلف در استخوان فک ایجاد می شوند. این کیست تا زمانی که به قدر کافی بزرگ شود هیچ عارضه ای ندارد، اما هنگامی که بزرگ شود به صورت یک برآمدگی در فک دیده می شود. این کیست در صورتی که درمان نشود ممکن است باعث تضعیف فک شود و به رشد دندان ها و سلامت آن ها صدمه بزند. کیست ادنتوژنیک به ندرت ممکن است آلوده شود.

علائم کیست ها و تومورهای دهان

کیست های دهانی که دچار آلودگی شده باشند با درد، تورم و قرمزی همراه هستند. کیست های که آلوده نیستند هیچ گونه علائمی ندارند مگر این که بزرگ شده باشند و قابل لمس باشند. کیست های که آلوده نباشند اصولا تنها با رادیوگرافی قابل تشخیص هستند. کیست های دهانی موجود در مخاط دهان به صورت یک تاول دیده می شوند. در کل کیست های دهانی می توانند بر اثر عوامل مختلف و زیاد تری ایجاد شوند که این عوامل عبارتند از:

1- وجود اختلال ژنتیکی با نام سندرم Gorlin که این اختلال خطر ابتلا به سرطان سلول بازال پوست را افزایش می دهد.

2- ضربه ای که منجر به تشکیل و ایجاد لخته خود در استخوان فک شود.

3- رشد غیر طبیعی بافت دندان ها در کودکان و نوزادان.

4- باقی ماندن باقی مانده های کیست در دهان بعد از جراحی و حذف کیست مورد نظر.

شایان ذکر است که وجود کیست ها گاهی هیچ دلیلی ندارد اما دانستن دلیل ایجاد کیست می تواند به فرد ودندان پزشک کمک کند تا بهترین درمان صورت گیرد.

درمان کیست ها و تومورهای دهان

اصولا دندان پزشکان برای تشخیص کیست و تومورهای دهان از بیوپسی استفاده می کنند. دندان پزشکان پوشش و یا مایع درون کیست را برای انجام آزمایش های میکروسکوپی به آزمایشگاه های پاتولوژی دهان می فرستند و در صورت وجود سلول های غیر طبیعی مورد بررسی قرار می گیرند. برای درمان کیست های بزرگ استخوان فک اصولا سی تی اسکن و یا MRI انجام می شود. کیست های کوچک که اصولا هیچ گونه علائمی ندارند به درمان فوری نیاز ندارند، اما با توجه به این که کیست ها اصولا رشد می کنند و به دندان ها ی دیگر آسیب می رسانند، درمان و حذف به موقع آن ها از آسیب ساختاری به دهان و دندان ها جلوگیری می کند. اصولا بسته به اندازه، محل و نوع کیست جراحی برای درمان آن ها توصیه می شود. به صورت کلی درمان کیست ها با روش های مختلفی انجام می شود که برخی از آن ها عبارتند از:

1- تخلیه کیست

وقتی که کیستی بر روی بافت پوششی دهان، لب ها و گونه ها وجود داشته باشد با تخلیه کیست می توان آن را درمان کرد. در این روش کیست مخاطی با یک برش کوچک باز می شود و مایع داخل آن تخلیه می شود. عمل تخلیه کیست اصولا سبب تسریع در بهبود کیست می شود ولی اصولا این کیست ها بدون هیچ گونه مداخله ای نیز بهبود می یابند.

2- حذف کیست

اکثر کیست ها و تومورهای دهان را می توان با کمک جراحی حذف کرد. هدف از این کار از بین بردن فشار داخل کیست و پوشش بیرونی آن می باشد تا از بزرگ شدن کیست جلوگیری به عمل آید. بهتر است عمل حذف کیست بدون هیچ گونه آسیب به اعصاب اطراف دندان و خود دندان انجام شود، اما در برخی مواقع از بین بردن قسمتی از دندان برای درمان ضروری می باشد. کیست های کوچک اصولا با یک عمل جراحی با نام Enucleation حذف می شوند و در واقع کیست به صورت یکپارچه خارج می شود.

نحوه تشخیص کیست ها و تومورهای دهان

همانطور که پیش تر نیز ذکر کردیم کیست ها بدون هیچ گونه دلیل و علائمی ممکن است در داخل دهان مدت ها وجود داشته باشند و به مرور توسعه یابند. اصولا کیست های موجود در دهان و فک در اولین معاینه توسط دندان پزشک قابل تشخیص می باشند. کیست ها در رادیوگرافی اصولا به شکل یک منطقه گرد و تیره دیده می شوند و یا ممکن است در نزدیکی تاج دندان عقل و ریشه دندان آلوده دیده شوند. کیست های موجود در غشاء مخاطی احتمال دارد به صورت یک ضایعه و تاول در داخل دهان مشاهده شوند. کیست های آلوده علائمی مانند درد، تورم و قرمزی به همراه دارند و کیست های بزرگی که در فک وجود دارند ممکن است با جا به جا شدن و بزرگ شدن سبب جا به جایی و بهم خوردن نظم دندان ها شوند.

مطلب فوق توسط نویسندگان ایمپلنت تهران با استفاده از منابع علمی تحت وب و کتب علمی نگارش شده است. و همانطور که میدانید که مباحث علمی نیاز به مشاوره جدی پزشک دارد ، هیچگونه مسئولیتی عهده دار تهران جراحی نمیباشد. (دکتر دهقان)