دندان نهفته ، دندانی است که از لثه خارج نشده و به دلیل مانعی که مسیر رویش آن را گرفته است، از رویش بازمانده، در لثه گیر می کند و به همین دلیل نه تنها نمی تواند عملکردی درست در دهان داشته باشد بلکه مشکلات دردناکی نیز برای فرد ایجاد می کند.
افراد معمولا این مشکل را در رابطه با دندان عقل نهفته به دلیل عدم فضای کافی در دهان ، تجربه می کنند. دندان عقل در انتهای آرواره گیر کرده و منجر به عفونت های دردناک می شود. اما دندان نهفته تنها منحصر به دندان عقل (دندان های مولر سوم فک بالا و پایین) نمی شود و دندان های نیش بالا و پره مولرهای فک پایین نیز با این مشکل دردناک مواجه می شوند. دندان نهفته، اغلب ممکن ایجاد عوارض مختلفی می شود، به همین دلیل خارج کردن آنها ضروری است.
عوامل ایجاد دندان نهفته:
- تجمع دندانی
- موقعیت نامناسب جوانه دندانی
- دندان های اضافه
- فقدان فضا در قوس دندانی
- کیست ها
- ریشه های دندانی تحلیل نرفته
- عادت های دهانی مثل مکیدن انگشت
عوامل نهفتگی دندان عقل
- عدم فضای کافی
- طول قوسی فک تحتانی
- مسیر عمودی رشد کوندیل
- مسیر دیستالی (عقبی) رویش
- تاخیر در تکامل دندان های ماندیبل (فک پایین)
دندان نهفته ( دندان نیش بالا)
دومین دندانی که بعد از دندان عقل به ناهنجاری دندان نهفته مبتلا می شود؛ دندان نیش بالا است. این دندان نقش مهمی در قوس دندانی دارد و در هدایت بقیه دندان ها در شکل بایت نقش مهمی ایفا می کند. زیرا دندان های نیش به گونه ای طراحی شده اند که در زمان بسته شدن آرواره ها، اولین دندان هایی باشند که به یکدیگر می رسند برای همین بسیار محکم هستند و طولانی ترین ریشه ها در میان همه دندان های انسان متعلق به دندان های نیش است.
دندان نیش آخرین دندان جلویی است که در حدود سیزده سالگی به صورت دائمی به رشد کامل می رسد و موجب اشغال هرگونه فضای اضافی میان دندان های جلویی می شود. اگر دندان نیش نهفته باشد، تلاش می شود تا به هر نحوی که شده آمده و در جایگاه مناسب خود در قوس دندانی قرار گیرد.
دندان نهفته باید خارج شود
متخصصان دندانپزشکی معتقدند که دندان نهفته، بعد از تشخیص در اولین فرصت باید تحت درمان قرار بگیرد. دندان نهفته یا باید هرچه سریع تر جراحی شده و خارج شود یا اینکه از طریق ارتودنسي، به قوس دنداني نرمال هدایت شود.
مشکلات سیستم ایمنی، مشکلات قلبی و عروقی، بیماری های ریوی و دیابت در افراد می شود. همچنین در صورت درمان نشدن انعطاف استخوان فک کاهش یافته و در صورت جراحي دیر هنگام، ترمیم بافت های دهانی به تعویق می افتد.
دندان نهفته علاوه بر درد سختی که دارد در صورت عدم درمان یا خروج به موقع مشکلات عدیده ای به همراه خواهد داشت، ایجاد کیست، عفونت، احتمال ایجاد تومور، ایجاد بی نظمی و آسیب در دندان های مجاور، خطر شکستگی فک در مواجهه با ضربات و تصادفات و افزایش حساسیت از عوارض سختی است که دندان نهفته درمان نشده برای فرد ایجاد می کند.
اولین درمان پیشنهادی از جانب دندان پزشکان برای دندان نهفته، درمان از طريق ارتودنسي است. اما اگر به این طریق امکان هدایت دندان نهفته به جایگاه اصلی آن در قوس دنداني وجود نداشته باشد، گزینه ای دیگری به غیر از خارج کردن این دندان دردناک به روش جراحی وجود نخواهد داشت.
درمان ناهنجاری دندان نهفته به روش ارتودنسی در واقع یک جراحی ساده است که در مطب جراح انجام می گیرد. برای این کار جراح بافت لثه بالای دندان نهفته بر می دارد تا دندان پنهان زیر لثه مشخص شود. پس از مشخص شدن دندان نهفته براکت ارتودنسی توسط جراح به آن نصب می شود. جراح زنجیر طلایی متصل شده به براکت را به صورت موقت به سیم قوسی شکل ارتودنسی نصب می کند.
به ندرت دندان نهفته با بخیه کردن بافت لثه بالای دندان قابل مشاهده است اما در بیشتر مواقع، در حالی که زنجیر وصل شده به دستگاه ارتودنسی به عنوان حفره ای کوچک در لثه باقی می ماند، لثه به حالت اولیه و اصلی خود برگردانده شده و بخیه می شود.
حدود یک تا چهارده روز پس از جراحی بیمار به متخصص مراجعه می کند، در این مرحله بند رابری به زنجیر متصل می شود تا فشار بیرون کشنده کمی را به دندان نهفته وارد کند. این کار فرآیند جابه جایی دندان به جایگاه مناسب را در قوس دندانی آغاز می کند. این فرآیند کنترل شده، بسیار با دقت و آهسته انجام می گیرد که ممکن است تا یک سال ادامه داشته باشد. هدف از انجام این پروسه بیرون آمدن دندان نهفته از لثه است، نه خارج کردن کلی آن از دهان. زمانی که دندان به جایگاه اصلی خود در قوس دندانی رسید، بافت لثه پیرامونی آن بالا برده می شود تا اطمینان حاصل شود که دندان به اندازه کافی محکم و سالم است.
ناگفته نماند دندان نهفته بعضا در افراد 40 سال به بالا مشکلات کمتری به همراه دارد که البته در مورد همه افراد صادق نیست، در این افراد دندان نهفته کاملا در استخوان فک فرو می رود و کلسيفه می شود. در این شرایط اگر این نهفتگی عارضه ای برای شخص نداشته باشد، با تهیه تصویر رادیوگرافی و معاینه دقیق و کامل، متخصص دندانپزشک امکان دارد جراحی دندان نهفته را تجویز نکرده و تنها به معاینات سالیانه اکتفا کند.
دندان عقل ممکن است در برخی از افراد هرگز تشکیل نشود، به همین دلیل توصیه می شود افراد 20 الی 25 ساله که از وجود یا عدم تشکیل دندان عقل خود اطمینان ندارند با مراجعه به دندانپزشک و با تهیه عکس رادیولوژی، مورد بررسی و معاینه قرار بگیرند تا اطمینان حاصل شود که دندان عقل نهفته‌ای نداشته باشند.
تشخیص دندان نهفته
همانطور که گفته شد دندان نیش آخرین دندان جلویی است که در حدود سیزده سالگی به صورت دائمی در می آید، درمان دندان نیش نهفته با ارتودنسی در این سن، بهترین و موثرترین روش درمانی است.
علائم نهفتگی دندان
- درد لثه و استخوان فک
- التهاب و خارش لثه در محل دندان نهفته
- سر درد های مزمن که به درمان پاسخ نمی دهند
- گوش درد
- درد چشم و اختلال های موقتی در بینایی
- گلو درد
- بهم ریختگی دندان ها
همه این عوارض دردناک قابل پیشگیری هستند، والدین کافی است برای پیشگیری از عوارض نهفتگی دندان، فرزندان خود را از کودکی به صورت منظم برای معاینه و بررسی دندان تحت نظر دندانپزشک قرار دهند تا در صورت وجود دندان نهفته، با تشخیص و درمان و یا خارج کردن به موقع دندان نهفته، مانع از ابتلای فرزندانشان به عوارض سخت این مشکل شوند.
انتظارات از جراحی و ارتودنسی دندان نهفته
جراحی آشکار سازی و نصب براکت ارتودنسی بر روی دندان، با بی حسی موضعی و در مطب جراح فک و صورت انجام می شود. از آنجایی که متقاضیان جراحی سرراست آشکار سازی و نصب براکت ارتودنسی بر روی دندان اغلب کمتر از ده سال سن دارند، تزریق آرامبخش ضروری است. این جراحی برای یک دندان در حدود ده دقیقه زمان می برد.
خونریزی کم بعد از جراحی دور از انتظار نیست و تقریبا دو یا سه روز پس از جراحی نیاز به مصرف مسکن ضروری است. تورم ایجاد شده در لب ها بعد از جراحی با کمپرس یخ قابل رفع می باشد.
بهترین جراح و متخصص ارتودنسی در مرکز تهران جراحی، هفت تا ده روز پس از جراحی برای بهبودی کامل بیمار وقت ویزیت تعیین خواهد کرد تا فرآیند بهبود از جراحی را ارزیابی کند و این پروسه تا بهبودی کامل بیمار ادامه خواهد یافت تادر فاصله روز اول تا روز چهاردهم پس از جراحی می فرآیند رویش دندان نهفته را با بند رابر و زنجیر مناسب به دندان شروع کند.