سازمان بهداشت جهانی لکوپلاکیا را به عنوان ضایعاتی سفید رنگ که شدت خطر آن ها زیر سوال است معرفی کرده است. لکوپلاکیا ها یک اصطلاح بالینی است که از تعداد زیادی ضایعات سفید دهانی تشکیل شده است. برای این که تشخیص داده شود که این ضایعات سفید رنگ لکوپلاکیا هستند و یا خیر باید بیوپسی و تست انجام شود.
نشانه های زخم های سفید داخل دهان
لکوپلاکیاها پچ های سفید رنگ پلاک مانندی را در داخل مخاط دهان ایجاد می کنند. گاهی ممکن است این پچ ها بی رنگ و یا خاکستری رنگ نیز باشند و گاهی هم به شکل سطحی ترک خورده در داخل دهان ظاهر می شوند. این پچ های سفید رنگ اصولا هیچ گونه دردی ندارند. شایع ترین محل برای ایجاد این پچ ها عبارت است از:
1- زبان
2- لثه
3- ناحیه زیر زبان و انتهای دهان
4- سطح داخل گونه
علت های ایجاد لکوپلاکیا در داخل دهان
عوامل آزار دهنده نقشی مهم در ایجاد لکوپلاکیا ها دارند. آسیب های شدید به بافت دهان سبب می شوند تا لایه ای ضخیم به اسم کراتین در ناحیه دهان ایجاد شود. کراتین نوعی پروتئین است که برای حفظ شادابی و سلامتی ناحیه بیرونی پوست مفید و ضروری است و یکی از عواملی است که سلول های لایه درونی را از استرس دور نگه می دارد.
یکی از عواملی که برای ترمیم زخم ها بسیار مفید است کراتین می باشد. مثل سایر بیماری ها، برای لکوپلاکیا نیز یک دلیل خاص وجود ندارد. پچ های سفید رنگ زیادی در داخل دهان وجود دارند که حتما لکوپلاکیا نیستند و بر اثرعوامل آزار دهنده ایجاد می شوند. همانطور که پیش تر نیز ذکر کردیم استعمال دخانیات یکی از دلایل اصلی بروز لکوپلاکیا می باشد. هر چیزی که به مخاط آسیب وارد کند عاملی خطری برای ایجاد لکوپلاکیا می باشد. لکوپلاکیا اصولا با قارچ دهانی اشتباه گرفته می شوند. برخی از عوامل وعلت های دیگر که سبب ایجاد لکوپلاکیا می شوند عبارتند از:
1- سوختگی های زیاد و شدید مخاط دهان بر اثر خوردن غذاها و مایعات داغ مانند چای داغ
2- استفاده زیاد و مکرر از مواد و محصولات سفید کننده دندان
3- عوامل ایجاد کننده زخم در دهان
4- استعمال بیش از اندازه دخانیات
5- لبه های براکت ارتودنسی که تیز هستند
6- عوامل و بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کنند مانند HIV ، شیمی درمانی و جراحی های بزرگ
7- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
8- گاز گرفتن و جویدن مخاط گونه و زبان به صورت مکرر
9- سطوح تیز و مضر دندانی
10- مصرف بیش از اندازه الکل
نحوه تشخیص و درمان زخم های سفید داخل دهان
دندان پزشکان با انجام معاینات و برخی بررسی ها می توانند متوجه وجود لکوپلاکیا شود و در صورتی که به وجود لکوپلاکیا مشکوک شوند دستور بیوپسی داده می شود تا بتوانند به تشخیص قطعی برسند و از ایجاد سرطان دهان جلوگیری کنند.
بیوپسی به دو روش انجام می شود که عبارت است از:
1- در یک روش که به آن بیوپسی اکسیژنال گفته می شود ضایعه به کمک جراحی خارج می شود.
2- در روش دیگر بیوپسی با روش انجام براش های دهانی مخصوص انجام می شود که بر روی ضایعه چرخانده می شوند و سلول های موجود جمع آوری می شوند.
در صورتی که در بررسی های انجام شده عامل و سلول سرطانی وجود نداشته باشد به بیماران توصیه می شود که بهداشت دهان و دندان خود را حفظ کنند و عامل محرک و بوجود آورنده پچ های سفید را حذف کنند. تگر با وجود رعایت بهداشت، ضایعه از بین نروند دندان پزشک باید برای حذف ضایعات آن ها را جراحی کند.
لکوپلاکیا ضایعه ای است که در صورتی که بیمار درمان هم شود باید حداقل سالی یک بار به دندان پزشک مراجعه کند و تحت کنترل باشد. در صورتی که لکوپلاکیا با ایدز همراه باشد، بیمار علاوه بر درمان باید داروهای آنتی ویروس خاص نیز طبق دستور پزشک مصرف کند. در صورتی که در آزمایش ها و نمونه های بافتی سلول های سرطانی دیده شود باید آزمایشات تخصصی تری انجام شود تا میزان وخامت مشخص شود، حدود 5 درصد از لکوپلاکیاهای دهانی سطانی هستند.
روش ها و راه های پیشگیری از ایجاد لکوپلاکیا
1- رعایت بهداشت دهان و دندان
2- نداشتن استرس و داشتن آرامش کافی
3- حذف عواملی که به مخاط دهان آسیب می رسانند
4- توقف استعمال دخانیات
5- عدم استفاده از محصولات استنشاقی که دارای میخک و رزین هستند
6- تمیز نگه داشتن زخم های موجود در دهان
7- عدم مصرف الکل
8- عدم استفاده از مواد غذایی که آلرژی ایجاد می کنند
9- انجام معاینات مکرر توسط دندان پزشک
10- نخوردن مایعات به صورت خیلی داغ
11- پرهیز از رفتارهای جنسی محافظت نشده
12- عدم استفاده از آب نبات هایی که حاوی مواد محرک می باشند
در چه مواقعی باید به دندان پزشک مراجعه کرد؟
بیشتر ضایعات سفید رنگ موجود در دهان بر اثر حفظ بهداشت دهان و دندان از بین می روند اما در صورتی که مدت طولانی در دهان باقی بمانند لازم است که به دندان پزشک مراجعه کنید تا مورد بررسی قرار گیرد. لکوپلاکیا ها اصولا با بیماری های دیگری همراه هستند بنابراین بهتر است حتما مورد بررسی قرار گیرند تا معالجه زودتر شوع شود. لکوپلاکیا ها خود به تنهایی عامل ایجاد سرطان نیستند اما خطر ایجاد سرطان را افزایش می دهند. تومورهای دهانی از داخل لکوپلاکیاهایی ایجاد می شوند که دارای وضعیت وخیم باشند و یا برای مدت طولانی در داخل دهان وجود داشته باشند. یکی از رایج ترین سرطان های دهانی که بر اثر وجود طولانی مدت لکوپلاکیا ها ایجاد می شوند، آسکوآموس سل کارسینوما می باشد.
در صورتی که با موارد زیر روبرو شدید حتما به دندان پزشک مراجعه کنید:
1- درد گرفتن گوش در هنگام بلع
2- تغییراتی در داخل بافت دهان
3- پچ هایی که ناهمگون می باشند
4- حرکات فکی بیجا و اشکال در هنگام خوردن غذا
مطلب فوق توسط نویسندگان ایمپلنت تهران با استفاده از منابع علمی تحت وب و کتب علمی نگارش شده است. و همانطور که میدانید که مباحث علمی نیاز به مشاوره جدی پزشک دارد ، هیچگونه مسئولیتی عهده دار تهران جراحی نمیباشد. (دکتر دهقان)
